มองโกเลีย ประเทศที่มีระบบไปรษณีย์ดีที่สุด ในยุคกลาง /โดย ลงทุนแมน

ย้อนกลับไปเมื่อราว 800 ปีก่อน ก่อนที่อาณาจักรสุโขทัยจะเริ่มสถาปนา
แผ่นดินในยุโรป อาหรับ และเอเชียถูกปกครองด้วยจักรวรรดิหนึ่ง
ซึ่งได้เชื่อมโลกฝั่งตะวันออกและตะวันตกเข้าหากันเป็นระยะเวลาร่วม 100 ปี
นั่นก็คือ “จักรวรรดิมองโกล” ที่โลกต่างเกรงขาม

ความกว้างใหญ่ของจักรวรรดิมองโกลนั้น
คิดเป็นประมาณ 2.5 เท่าของประเทศสหรัฐอเมริกาในปัจจุบัน
หรือเกือบ 47 เท่าของพื้นที่ประเทศไทย

สิ่งหนึ่งที่ถือเป็นหัวใจสำคัญในการบริหารจักรวรรดิ
คือการรับส่งข้อมูลข่าวสารที่รวดเร็ว ฉับไว และแม่นยำ

แต่ในโลกที่ไม่มีอินเทอร์เน็ต โทรศัพท์ หรือยานพาหนะอันทรงพลัง
จักรวรรดิมองโกลสามารถใช้ประโยชน์จากข้อมูลข่าวสารที่รวดเร็ว ในการทำสงครามและปกครองจักรวรรดิขนาดยักษ์ได้อย่างไร ?
ลงทุนแมนจะมาเล่าให้ฟัง
╔═══════════╗
Blockdit เป็นแพลตฟอร์ม สำหรับนักอ่าน และนักเขียน
ที่มีผู้ใช้งาน 2 ล้านคน ลองใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อได้ไอเดียใหม่ๆ
แล้วอาจพบว่าสังคมนี้เหมาะกับคนเช่นคุณ
Blockdit. Ideas Happen. Blockdit.com/download
╚═══════════╝
จีนและมองโกเลียคือชนชาติโบราณ ที่เกิดขึ้นมาพร้อม ๆ กัน

คนจีน คือ ชาวนา อาศัยอยู่ร่วมกันเป็นกลุ่ม สร้างระบบสังคม และอารยธรรมเอเชียตะวันออกขึ้นมา
คนมองโกเลีย คือ คนเลี้ยงสัตว์ อาศัยอยู่ในทุ่งหญ้า กระจัดกระจายตามอาณาเขตของแต่ละคน

สิ่งที่คนทุ่งหญ้ามี คือพื้นที่ที่เพาะปลูกไม่ได้ อากาศอันหนาวเหน็บ และมีแหล่งน้ำเพียงเล็กน้อย

แต่พื้นที่อันเวิ้งว้างกว้างใหญ่นี้ กลับกลายเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ปศุสัตว์ชั้นยอด
จึงทำให้ชีวิตของชาวมองโกลนั้น ผูกพันกับการเลี้ยงสัตว์ตั้งแต่เกิดจนสิ้นอายุขัย

หนึ่งในทรัพยากรสำคัญในโลกยุคโบราณ ก็คือ สัตว์ที่วิ่งเร็วปราดเปรียวอย่าง “ม้า”
มนุษย์ได้นำม้ามาใช้ประโยชน์ในหลายอย่าง ทั้งใช้ในการเดินทาง ขนส่ง และแรงงาน
ทำให้ ม้า กลายเป็นทรัพยากรล้ำค่าที่ประเทศไหนก็อยากครอบครอง

ด้วยพื้นที่ที่กว้างใหญ่ พร้อมกับทุ่งหญ้าที่ยาวไปจรดขอบฟ้า
ทำให้มองโกเลียและประเทศที่มีภูมิประเทศแบบ “ทุ่งหญ้าสเตปป์”
เป็นแหล่งผลิตม้าชั้นเลิศตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

ในการสงคราม ม้าถือเป็นความได้เปรียบอย่างมหาศาล
กองทัพประเทศต่าง ๆ ในโลกยุคนั้น เต็มไปด้วยทหารเดินเท้าที่เคลื่อนที่ได้ช้า

จักรวรรดิมองโกล เริ่มต้นขึ้นโดยชายชื่อ เตมูจิน หรือที่เรารู้จักกันในนามของ “เจงกิสข่าน”
หลังจากที่เตมูจินสามารถสยบความขัดแย้งระหว่างชนเผ่าบริเวณที่ราบสูงมองโกเลียได้สำเร็จ
เขาได้เริ่มขยายอำนาจเหนือชนเผ่าอื่นในทุ่งหญ้าสเตปป์ทั้งในเอเชียกลาง ไซบีเรีย และแมนจูเรีย

ประจวบเหมาะเมื่อจีนเริ่มอ่อนแอจากปัญหาภายใน ชาวมองโกลได้บุกเข้าจีนตอนเหนือ และรับศิลปะวิทยาการต่าง ๆ เป็นจำนวนมาก หนึ่งในสิ่งที่สำคัญที่สุดที่กลายมาเป็นกระดูกสันหลังในการบริหารจักรวรรดิขนาดใหญ่คือ “ระบบไปรษณีย์”

แต่เดิมนักส่งสาร หรือ Messenger กับม้าคู่ใจสามารถเดินทางได้เฉลี่ยราว 30 ถึง 60 กิโลเมตรต่อวัน
ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิประเทศ ภูมิอากาศ ความพร้อมในการเดินทาง ความยากง่ายของภารกิจ การส่งข่าวสาร ข่าวกรองหรือคำสั่ง ที่เร่งด่วนบนเส้นทางที่ยาวไกลก็สามารถกินเวลาแรมเดือนถึงแรมปี

ไม่รวมถึงการสูญหายระหว่างทาง ความเจ็บป่วยของทั้งคนและม้า และการโดนดักปล้นหรือขโมย
การข่าวที่ล่าช้านั้น หมายความถึงหายนะหรือความเป็นความตายของหลายอาณาจักรในหน้าประวัติศาสตร์

โอโกได ลูกชายคนที่สามของเตมูจิน ผู้สืบทอดจักรวรรดิมองโกล
เป็นผู้ที่มีความเชื่ออย่างแรงกล้าว่า ข้อมูล ข่าวสาร และความเร็วคือหัวใจสำคัญของจักรวรรดิ
จึงได้พัฒนาโครงข่ายไปรษณีย์ขึ้นบนเส้นทางสำคัญทั่วจักรวรรดิ เรียกว่า “Örtöö” อ่านว่า ออร์ตู

โดยการใช้วิธีการตั้งสถานีย่อยขึ้นมาทุก ๆ ระยะ 30 ถึง 40 กิโลเมตร
ภายในแต่ละสถานีนั้นประกอบด้วยม้า ลา สุนัข รถเกวียน หรือเรือจำนวนมาก
และคนส่งสารประจำการที่มีความพร้อมตลอดเวลา ปรนเปรอไปด้วยอาหารและที่พักอย่างดี

เมื่อสารถูกส่งจากสถานีย่อยหนึ่งไปยังสถานีย่อยหนึ่ง
เหล่านักส่งสารก็พร้อมที่จะควบทะยานออกไปส่งสารให้ถึงสถานีย่อยถัดไปให้เร็วที่สุดอย่างต่อเนื่องเหมือนกับการวิ่งผลัด และสารเหล่านี้ก็ถูกนำส่งโดยไม่มีการหยุดพัก
บนเส้นทางที่มีการดูแลรักษาความปลอดภัยอย่างดีเยี่ยม

นอกจากนั้นแล้ว เหล่าบรรดานักส่งสารและผู้ดูแลสถานียังได้รับสิทธิพิเศษทางกฎหมาย เพื่อที่จะสามารถทำทุกอย่างให้ภารกิจการส่งสารนี้ลุล่วงไปได้

ทำให้ระบบไปรษณีย์ของมองโกลในขณะนั้นสามารถทำความเร็วในการรับส่งได้สูงที่สุดในโลกในเวลานั้น
โดยมีค่าเฉลี่ยความเร็วในการเดินทางอยู่ที่ 200 ถึง 300 กิโลเมตรต่อวัน ซึ่งเป็นความเร็วที่ยังคงความเป็นที่สุดในโลกแม้ในอีกหลายร้อยปีต่อมา

จากเรื่องราวทั้งหมดนี้
ระบบการสื่อสารภายในจักรวรรดิที่ทรงประสิทธิภาพนี้เอง
ก็ได้ช่วยให้ชนชาติมองโกลสามารถสร้างหนึ่งในจักรวรรดิที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์มนุษยชาติ และเป็นตัวอย่างที่สำคัญใน การสร้างระบบไปรษณีย์ขนาดใหญ่ เป็นอาณาจักรแรก ๆ บนโลกนี้..
╔═══════════╗
Blockdit เป็นแพลตฟอร์ม สำหรับนักอ่าน และนักเขียน
ที่มีผู้ใช้งาน 2 ล้านคน ลองใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อได้ไอเดียใหม่ๆ
แล้วอาจพบว่าสังคมนี้เหมาะกับคนเช่นคุณ
Blockdit. Ideas Happen. Blockdit.com/download
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - facebook.com/longtunman
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
Line - page.line.me/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
Spotify - open.spotify.com/show/4jz0qVn1AL7tRMHiTvMbZH
Apple Podcasts - podcasts.apple.com/th/podcast/ลงท-นแมน/id1543162829
Soundcloud - soundcloud.com/longtunman
References
-https://www.koreascience.or.kr/article/JAKO201634963782348.page
-https://www.britannica.com/topic/postal-system/History
-https://www.cambridge.org/core/books/abs/postal-systems-in-the-premodern-islamic-world/mongol-yam-and-its-legacy/090AB53E36D25FBB7089C4ACA28F43A1
-https://www.researchgate.net/publication/297647436_The_Postal_Roads_of_the_Great_Khans_in_Central_Asia_under_the_Mongol-Yuan_Empire
-https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/pax-mongolica/