การเพิ่มทุน คือ การที่บริษัทระดมเงินทุนจากผู้ถือหุ้น ด้วยการออกหุ้นเพิ่มทุน เพื่อนำไปขยายกิจการ ชำระหนี้ หรือแม้แต่ล้างขาดทุนสะสม

โดยหุ้นเพิ่มทุนนั้น อาจเสนอขายให้แก่ทั้งผู้ถือหุ้นเดิมและผู้ถือหุ้นใหม่
ผ่าน 3 ช่องทางหลัก คือ

1. การออกหุ้นเพิ่มทุน เพื่อเสนอขายต่อผู้ถือหุ้นเดิม หรือ “Right Offering (RO)”

เป็นการขายหุ้นเพิ่มทุนให้แก่ผู้ถือหุ้นเดิมทุกราย ตามสัดส่วนการถือครองหุ้น

เช่น ถ้าบริษัทประกาศเพิ่มทุน 10 หุ้นเดิม ได้ 1 หุ้นใหม่ ที่ราคา 10 บาท หมายความว่า ถ้าเราถือหุ้นบริษัทนี้อยู่ 10,000 หุ้น เราจะได้สิทธิ์ซื้อหุ้นเพิ่มทุนจำนวน 1,000 หุ้น ที่ราคา 10 บาท

โดยผู้ถือหุ้นเดิมทุกคนในบริษัทมีสิทธิ์ตัดสินใจว่าจะเพิ่มทุนหรือไม่ ซึ่งถ้าไม่เพิ่มตามสัดส่วนที่ได้รับสิทธิ์ ผู้ถือหุ้นก็จะได้รับผลกระทบจาก Dilution Effect หรือการมีสัดส่วนหุ้นในบริษัทลดลง เพราะไม่ได้ถือหุ้นเพิ่ม ในขณะที่จำนวนหุ้นทั้งหมดของบริษัทเพิ่มขึ้น

2. การออกหุ้นเพิ่มทุน เพื่อเสนอขายต่อประชาชนเป็นการทั่วไป หรือ “Public Offering (PO)”

เป็นการขายหุ้นเพิ่มทุนให้กับประชาชนทั่วไป โดยจะทำกันในบริษัทจดทะเบียนที่อยู่ในตลาดหลักทรัพย์ เพราะถ้าเป็นบริษัทเอกชนทั่วไป จะไม่สามารถระดมทุนจากสาธารณะได้

ซึ่งบริษัทที่กำลังจะเข้าตลาดหลักทรัพย์ แล้วอยู่ในระหว่างการเสนอขายหุ้นต่อประชาชนเป็นครั้งแรก ขั้นตอนนี้จะถูกเรียกว่า Initial Public Offering หรือที่เรียกกันโดยย่อว่า “IPO” นั่นเอง

3. การออกหุ้นเพิ่มทุน เพื่อเสนอขายต่อบุคคลในวงจำกัด หรือ “Private Placement (PP)”

เป็นการขายหุ้นเพิ่มทุนให้กับบุคคลในวงจำกัด ไม่เกิน 50 ราย หรือมูลค่าเสนอขายไม่เกิน 20 ล้านบาท ภายในรอบ 12 เดือน หรือเสนอขายต่อผู้ลงทุนสถาบัน

ซึ่งการระดมทุนในลักษณะนี้ เหมาะกับบริษัทจดทะเบียนที่มองหาพันธมิตรทางธุรกิจเข้ามาร่วมถือหุ้น

นอกจากนี้ การเสนอขายหุ้นเพิ่มทุนแบบ PP ยังมีความสะดวก รวดเร็ว และมีต้นทุนในการดำเนินงานที่ต่ำกว่า 2 กรณีแรกอีกด้วย

ทั้งนี้บางบริษัทก็อาจใช้วิธีการเพิ่มทุนมากกว่า 1 วิธีได้ เช่น การขายหุ้นเพิ่มทุน
โดยใช้วิธีการเพิ่มทุน ผ่านการขายต่อผู้ถือหุ้นเดิม และขายต่อประชาชนทั่วไป เป็นต้น

แล้วการเพิ่มทุนกระทบกับเราในฐานะผู้ถือหุ้นอย่างไรบ้าง

- กำไรต่อหุ้นลดลง

ผลของ Dilution Effect ยังส่งผลให้กำไรต่อหุ้นนั้นลดลง หากบริษัททำกำไรได้เท่าเดิม เพราะมีปริมาณหุ้นที่เพิ่มขึ้น

- ราคาหุ้นอาจปรับตัวลดลง หากราคาหุ้นเพิ่มทุนนั้นต่ำเกินไป

โดยปกติแล้วหากบริษัทได้เงินเพิ่มทุนในราคาที่เหมาะสม ก็อาจจะรักษามูลค่าบริษัทต่อหุ้นให้อยู่ในระดับเดิมได้ แต่ถ้าหากบริษัทได้เงินเพิ่มทุนมาไม่มากพอ ก็จะส่งผลให้ราคาหุ้นนั้นปรับตัวลดลงได้เช่นกัน

อย่างไรก็ตาม เมื่อบริษัทประกาศเพิ่มทุน ราคาหุ้นในตลาดก็อาจจะปรับตัวสูงขึ้นได้เช่นกัน

หากนักลงทุนเชื่อว่า เงินเพิ่มทุนที่ได้จากผู้ถือหุ้นหรือนักลงทุนนั้น บริษัทจะสามารถนำไปใช้ประโยชน์ และสร้างผลตอบแทนที่ดีได้ในอนาคต

ดังนั้น สิ่งสำคัญที่นักลงทุนควรทำ เมื่อบริษัทประกาศเพิ่มทุนคือ ศึกษาและทำความเข้าใจเกี่ยวกับวัตถุประสงค์ของการเพิ่มทุนว่า บริษัทจะนำเงินไปทำอะไร และสิ่งที่ทำนั้นจะเพิ่มมูลค่าให้กับบริษัทได้หรือไม่