สรุปวิกฤติ ราคาข้าวญี่ปุ่น แพงขึ้น 2 เท่าในปีเดียว /โดย ลงทุนแมน
ถ้าอยู่ดี ๆ ราคาข้าวสารถุงละ 5 กิโลกรัม ที่เราซื้อเป็นประจำ มีราคาแพงขึ้น 2 เท่า เราคงตกใจ

นี่คือเรื่องจริงที่เกิดขึ้นในญี่ปุ่นตอนนี้ เพราะปีนี้คนญี่ปุ่น ต้องซื้อข้าวถุงละ 5 กิโลกรัม ราคาเกือบ 960 บาท แพงขึ้นจากปีก่อนถึง 2 เท่าเลยทีเดียว

เรื่องนี้เป็นเพราะอะไร
ทำไม คนญี่ปุ่นถึงต้องกินข้าวแพงขึ้น ?
ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง
╔═══════════╗
ติดตามข่าวเศรษฐกิจแบบเน้น ๆ จากหลายเพจได้ใน Blockdit - คอนเทนต์แพลตฟอร์มที่มีผู้ใช้งานเป็นประจำ 2 ล้านคน ลองใช้ฟรี blockdit.com/download
╚═══════════╝
ต้องบอกว่า ในช่วงที่ผ่านมา ญี่ปุ่นเจอปัญหาอากาศที่ร้อนจัด ทำให้ผลผลิตข้าวในประเทศออกมาน้อยลง

สวนทางกับความต้องการข้าวที่มีมากขึ้น ทั้งจากจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติ ที่เข้ามาเที่ยวในญี่ปุ่นอย่างต่อเนื่อง ซึ่งมาลิ้มลองอาหารญี่ปุ่น ที่มีข้าวเป็นวัตถุดิบหลัก ไม่ว่าจะเป็นซูชิ ข้าวหน้าปลาไหล ข้าวหน้าต่าง ๆ

รวมไปถึงการกักตุนข้าวไว้บางส่วนของคนญี่ปุ่นแต่ละบ้าน จากคำเตือนเรื่องภัยพิบัติใหญ่อย่างแผ่นดินไหว ที่อาจเกิดขึ้นในช่วงปีที่ผ่านมา

เมื่อความต้องการซื้อข้าว มีมากกว่าจำนวนข้าวที่สามารถขายได้ในประเทศ สุดท้ายข้าว ก็มีราคาแพงขึ้นตามกลไกตลาด

อ่านมาแค่นี้ หลายคนก็คงสรุปแล้วว่า เหตุผลที่ข้าวใน
ญี่ปุ่นแพงขึ้น 2 เท่า มาจากปริมาณข้าวที่ลดลง สวนทางกับความต้องการซื้อข้าวที่มากขึ้น

แต่จริง ๆ แล้ว มันมีอะไรมากกว่านั้น..

ตลาดข้าวของญี่ปุ่น ไม่ได้มีกลไกราคาที่เป็นไปตามวิชาเศรษฐศาสตร์ที่เราเรียนกันมา แต่มีตัวละครลับอย่าง “รัฐบาลญี่ปุ่น” เข้ามาแทรกแซง โดยทำหน้าที่ในการควบคุมราคาข้าวในประเทศ ไม่ให้ตกต่ำมากเกินไป

เพราะตั้งแต่หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นต้นมา ข้าวเป็นสินค้าที่รัฐบาลญี่ปุ่นให้ความสำคัญมาโดยตลอด สำคัญขนาดที่ว่า ชาวนาได้รับการดูแลเป็นพิเศษเลยทีเดียว

รัฐบาลญี่ปุ่นทำให้ราคาข้าวในประเทศสูง ด้วยการควบคุมผลผลิตข้าวที่ชาวนาปลูกออกมา ผ่านการลดพื้นที่เพาะปลูกข้าวน้อยลงเรื่อย ๆ

แลกกับการที่รัฐบาลญี่ปุ่น จ่ายเงินชดเชยให้ชาวนาปลูกข้าวน้อยลง ด้วยนโยบายที่เรียกว่า Gentan Seisaku

แต่การควบคุมผลผลิตข้าวที่ออกมา ก็ไม่ได้เป็นไปแบบไม่มีเหตุผล เพราะตั้งแต่ปี 1970 เป็นต้นมา คนญี่ปุ่นกำลังกินข้าวน้อยลงเรื่อย ๆ

จากเดิมที่คนญี่ปุ่น 1 คน เคยกินข้าวเกินกว่า 100 กิโลกรัมต่อปี
ตอนนี้คนญี่ปุ่น 1 คน กินข้าวราว 50 กิโลกรัมต่อปีเท่านั้น

เมื่อความต้องการกินข้าวน้อยลง แต่ผลผลิตข้าวเท่าเดิม
สุดท้ายราคาข้าวก็จะตกต่ำลง

ดังนั้นเพื่อให้ราคาข้าวในประเทศไม่ตกต่ำเกินไป จนเกษตรกรขาดแรงจูงใจที่จะผลิตข้าวออกมา รัฐบาลญี่ปุ่น เลยจำเป็นต้องควบคุมปริมาณข้าวที่ผลิตออกมาสู่ตลาด

และนอกจากการควบคุมราคาข้าวแล้ว ชาวนาใน
ญี่ปุ่นเคยได้รับการปกป้องจากคู่แข่งต่างชาติ ด้วยการตั้งกำแพงภาษีนำเข้าข้าวสูงถึง 777%

ก่อนที่ต่อมารัฐบาลญี่ปุ่น จะหันมาใช้ระบบโควตาการนำเข้าข้าว 682,000 ตันต่อปีแทน เพื่อให้เป็นไปตามเงื่อนไขขั้นต่ำขององค์การการค้าโลก (WTO) ที่ญี่ปุ่นเป็นสมาชิกอยู่

อย่างไรก็ตาม การที่ชาวนาได้รับการดูแลเป็นพิเศษจาก
รัฐบาลญี่ปุ่น ส่วนหนึ่งก็มาจากกลุ่มสหกรณ์ชาวนา หรือที่เรียกว่า JA ที่มีอิทธิพลในการต่อรองนโยบายกับภาครัฐ สูงมาก

แถมยังเป็นฐานเสียงสำคัญของพรรคแอลดีพี มาตั้งแต่ปี 1955 ทำให้ข้าวกลายเป็นสินค้าการเมือง ที่หากพรรคได้เป็นรัฐบาล ก็ต้องให้ความสำคัญมาโดยตลอดนั่นเอง

แต่การควบคุมผลผลิตข้าวที่ออกสู่ตลาด เพื่อไม่ให้ราคาข้าวตกต่ำมากเกินไป กลับทำร้ายคนญี่ปุ่นเสียเอง

เพราะในช่วงที่ผ่านมา ความต้องการข้าวสูงขึ้นกะทันหัน
จากนักท่องเที่ยวต่างชาติที่เพิ่มขึ้น รวมถึงการกักตุนข้าวของคนญี่ปุ่นเพื่อเตรียมพร้อมรับภัยพิบัติที่อาจเกิดขึ้น

แต่แทนที่ความต้องการข้าวสูงขึ้น จะทำให้ฝั่งผู้ผลิตอย่างชาวนา
ต้องการผลิตข้าวออกมาขายมากขึ้น

กลไกตลาดนี้กลับไม่เกิดขึ้น เพราะมีนโยบายควบคุมปริมาณข้าวในตลาดมาอย่างยาวนานโดยรัฐบาลญี่ปุ่น

เมื่อความต้องการสูงขึ้น แต่ข้าวในท้องตลาดมีไม่เพียงพอ ทำให้ราคาข้าวในประเทศพุ่งสูงขึ้นในทันที

ซึ่งรัฐบาลญี่ปุ่นก็ไม่ได้นิ่งนอนใจ เพราะมีการนำข้าวสำรองฉุกเฉินบางส่วน ที่รัฐบาลเก็บไว้กว่า 210,000 ตัน ออกมาขายผ่านสหกรณ์ชาวนา หรือ JA เพื่อระบายข้าวสู่ตลาด

รวมถึงการนำเข้าข้าวกว่า 100,000 ตันจากต่างประเทศ เพื่อเพิ่มปริมาณข้าวในญี่ปุ่น ให้มากขึ้นในปีที่แล้ว

แต่สุดท้าย ก็ดูเหมือนว่ามาตรการเหล่านี้ จะไม่เพียงพอต่อการแก้ปัญหา เพราะราคาข้าวในญี่ปุ่น ก็ยังไม่เปลี่ยนแปลง โดยข้อมูลล่าสุดในเดือนมีนาคมปีนี้ ดัชนีราคาข้าว ก็ยังเพิ่มขึ้นถึง 92% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน

หรือพูดง่าย ๆ คือ ถ้าปีที่แล้วคนญี่ปุ่นซื้อข้าว 100 บาท ปีนี้จะต้องจ่ายเงินซื้อข้าว 192 บาท เพื่อให้ได้ข้าวในปริมาณเท่าเดิม

สรุปแล้ว เรื่องข้าวแพงที่เกิดขึ้นในญี่ปุ่นมาจากความต้องการซื้อข้าวที่เพิ่มขึ้นแบบไม่คาดคิดมาก่อน สวนทางกับปริมาณข้าวในตลาดที่มีไม่เพียงพอ

ซึ่งปริมาณข้าวในตลาดถูกควบคุมไว้โดยรัฐบาลญี่ปุ่นมาอย่างยาวนาน ทำให้ปริมาณข้าวในตลาดเพิ่มขึ้นไม่ทันกับความต้องการ จนดันราคาข้าวในประเทศให้สูงขึ้นในช่วงที่ผ่านมานั่นเอง

เรื่องนี้ก็คงต้องติดตามต่อไปว่า ราคาข้าวในญี่ปุ่นจะลดลงเมื่อไร แต่สิ่งที่เกิดขึ้นหลังจากนี้แน่ ๆ นั่นคือ ผลผลิตข้าวในญี่ปุ่น จะลดลงเรื่อย ๆ แม้รัฐบาลจะไม่ได้ควบคุมก็ตาม..

เพราะปัจจุบัน ชาวนาญี่ปุ่นส่วนใหญ่ มีอายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไป แถมยังทำอาชีพชาวนาเป็นอาชีพเสริม ไม่ได้ทำเป็นอาชีพหลักมานานแล้ว เกษตรกรที่ปลูกข้าวก็มีน้อยลงกว่าในอดีต

กลายเป็นความเสี่ยงอีกทางของญี่ปุ่น ถ้าผลผลิตข้าวในอนาคตลดลงเรื่อย ๆ นโยบายการควบคุมปริมาณข้าวในตลาด ก็ไม่น่าจะเป็นผลดีอีกต่อไป

และคงเป็นโจทย์ใหญ่ของรัฐบาลญี่ปุ่น ที่ต้องรักษาสมดุลระหว่างรายได้ของกลุ่มชาวนา กับค่าครองชีพ ที่คนญี่ปุ่นต้องจ่ายเพื่อซื้อข้าวในแต่ละวัน รวมไปถึงความมั่นคงทางอาหารในอนาคต

เพราะตอนนี้ นโยบายที่เคยดันให้ข้าวราคาดี เพื่อช่วยชาวนา

กำลังส่งผลให้ข้าวราคาดีเกินไป จนทำให้คนญี่ปุ่นซื้อข้าวแพงขึ้น 2 เท่า ในเวลาเพียงปีเดียว..
╔═══════════╗
ติดตามข่าวเศรษฐกิจแบบเน้น ๆ จากหลายเพจได้ใน Blockdit - คอนเทนต์แพลตฟอร์มที่มีผู้ใช้งานเป็นประจำ 2 ล้านคน ลองใช้ฟรี blockdit.com/download
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - facebook.com/longtunman
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
TikTok - tiktok.com/@longtunman
Spotify - open.spotify.com/show/4jz0qVn1AL7tRMHiTvMbZH
Apple Podcasts - podcasts.apple.com/th/podcast/ลงทุนแมน/id1543162829
Soundcloud - soundcloud.com/longtunman
References
-Continued High Prices for Japanese Table Rice Leads to High Import Demand and Release of Government Emergency Rice Supplies by USDA
-https://www.washingtonpost.com/world/2025/04/26/japan-rice-shortage-imports/
-https://www.economist.com/asia/2025/04/10/japan-faces-a-reckoning-over-rice
-https://www.tokyofoundation.org/research/detail.php?id=86
-https://www.nippon.com/en/in-depth/d01044/
-https://www3.nhk.or.jp/nhkworld/en/news/backstories/3949/#:~:text=Supply%20remains%20inadequate,Rice%20imports%20are%20increasing
-https://japantoday.com/category/national/japan-rice-prices-hit-new-high-despite-gov't-steps-to-boost-supply
-https://www.e-stat.go.jp/en/stat-search/files?page=1&layout=datalist&toukei=00200573&tstat=000001150147&cycle=1&year=20250&month=11010303&tclass1=000001150149&result_back=1&tclass2val=0