กรณีศึกษา “Hometown Tax” ระบบภาษีญี่ปุ่น ที่คนอยากจ่าย /โดย ลงทุนแมน
ประเทศญี่ปุ่นเคยประสบปัญหาความเหลื่อมล้ำ ระหว่างเมืองหลักและเมืองรองไม่แตกต่างจากประเทศไทย ที่จะเห็นได้ว่าเมืองใหญ่ ๆ ได้รับการส่งเสริมและพัฒนามากกว่าเมืองเล็ก

ตั้งแต่เรื่องการศึกษา การขนส่งสาธารณะ การประกอบอาชีพ บริการสาธารณสุข และอีกมากมายที่จำเป็นต่อการใช้ชีวิตของคนเรา

แต่ปัจจุบัน ปัญหาที่กล่าวมานั้น ในประเทศญี่ปุ่นกำลังลดน้อยลง
ภายหลังจากระบบภาษีบ้านเกิด เรียกว่า “Hometown Tax” ถูกคิดค้นขึ้นมา

แล้ว Hometown Tax คืออะไร ?
ทำไมมันถึงช่วยลดช่องว่างความเหลื่อมล้ำได้ ?
ลงทุนแมนจะเล่าให้ฟัง
╔═══════════╗
Blockdit เป็นแพลตฟอร์ม สำหรับนักอ่าน และนักเขียน
ที่มีผู้ใช้งาน 2 ล้านคน ลองใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อได้ไอเดียใหม่ๆ
แล้วอาจพบว่าสังคมนี้เหมาะกับคนเช่นคุณ
Blockdit. Ideas Happen. Blockdit.com/download
╚═══════════╝
Hometown Tax หรือ Furusato Nozei อ่านว่า ฟุรุซาโตะโนเซ เป็นระบบภาษีที่ประชาชนสามารถตัดสินใจได้ว่าจะมอบเงินให้แก่จังหวัดหรือพื้นที่ใดก็ได้ โดยไม่จำเป็นต้องเป็นบ้านเกิดหรือที่อยู่ปัจจุบันของตัวเอง

ซึ่งผู้บริจาคจะได้รับสินค้าประจำท้องถิ่น ที่มีตั้งแต่วัตถุดิบ อาหาร เครื่องดื่ม ไปจนถึงงานฝีมือ
เป็นของขวัญแทนคำขอบคุณ รวมถึงสามารถนำใบเสร็จไปลดหย่อนภาษีประจำปีได้อีกด้วย

สรุปง่าย ๆ ก็คือ Hometown Tax เป็นระบบที่ให้คนบริจาคเงินไปก่อน
โดยพวกเขาก็จะได้รับของสมนาคุณตอบแทน แล้วค่อยนำมาหักจากภาษีในภายหลัง

ตัวอย่างของสมนาคุณ ที่จะได้รับจากระบบ Hometown Tax เป็นดังนี้

เช่น หากเราบริจาคให้เมืองมิยาโกะโนะโจ จังหวัดมิยาซากิ จะได้เนื้อวากิว
แต่ถ้าหากเราบริจาคให้เมืองอาบาชิริ จังหวัดฮอกไกโด จะได้แซลมอน

อย่างไรก็ตาม บางเมืองอาจไม่ได้ให้สินค้า แต่เสนอเป็นบริการอย่างอื่นแทนก็ได้ เช่น คอร์สเรียนรู้ศิลปะการต่อสู้ด้วยดาบ ในโรงแรมธีมซามูไร หรือให้นั่งบัลลูนอากาศร้อน

เห็นได้จากตัวอย่างว่า สินค้าและบริการที่ได้รับนั้น ล้วนเป็นของที่หาได้เฉพาะท้องถิ่น นั่นจึงทำให้ผู้คนหันมาให้ความสนใจกันเป็นจำนวนมาก

นอกจากพื้นที่ที่เราต้องการมอบเงินให้แล้ว เราก็ยังสามารถเลือกได้ด้วยว่าจะนำเงินไปสนับสนุนหรือพัฒนาส่วนไหนบ้าง

ซึ่งมีตั้งแต่สำหรับซ่อมแซมสิ่งก่อสร้างจากภัยพิบัติทางธรรมชาติ อนุรักษ์สิ่งแวดล้อม สร้างสวนสาธารณะให้เด็ก จนถึงการช่วยเหลือผู้สูงอายุ

ซึ่งวิธีนี้ก็เรียกได้ว่าตอบโจทย์สำหรับผู้ที่อยากกำหนดว่าเงินที่เราจ่าย ควรนำไปใช้ในด้านใด

ด้วยความที่คนหันมาสนใจจำนวนมาก ทำให้รัฐบาลต้องจำกัดการลดหย่อนภาษีไว้ที่ 20% ของภาษีที่อยู่อาศัย

แล้วทีนี้ เรามาดูกันว่า Hometown Tax เกิดขึ้นมา ได้อย่างไร ?

Hometown Tax เกิดขึ้นในปี 2551 หรือราว 14 ปีก่อน สมัยชินโซ อาเบะ เป็นนายกรัฐมนตรี

โดยมีสาเหตุมาจากคนหนุ่มสาวจำนวนมาก มักย้ายตัวออกจากบ้านเกิด เพื่อไปทำงานตามเมืองใหญ่
ส่งผลให้เมืองใหญ่เติบโตขึ้น สวนทางกับเมืองเล็กที่หดตัวลง ตามจำนวนผู้อยู่อาศัยและภาษีที่ท้องถิ่นเก็บได้

นั่นจึงทำให้ท้องถิ่นมีเงินไม่เพียงพอ สำหรับนำไปจัดทำบริการสาธารณะ
ในเวลาต่อมา จึงกลายเป็นความเหลื่อมล้ำระหว่างเมืองใหญ่และเมืองเล็ก

Hometown Tax จึงถูกสร้างขึ้นเพื่อให้ผู้คนในประเทศมีส่วนร่วมในการสนับสนุนท้องถิ่น
ซึ่งก็จะช่วยแก้ไขปัญหาความเหลื่อมล้ำระหว่างท้องถิ่นในเขตเมืองกับเขตชนบท

แล้ว Hometown Tax ประสบความสำเร็จมากน้อยเพียงใด ?

ปี 2551 มีการบริจาค 54,000 ครั้ง ยอดบริจาค 2,400 ล้านบาท
ปี 2563 มีการบริจาค 35,000,000 ครั้ง ยอดบริจาค 194,000 ล้านบาท

หากคิดการเติบโตจากยอดเงินจะคิดเป็น 80 เท่า
ซึ่งก็พอสรุปได้ว่า Hometown Tax ได้รับความนิยมถล่มทลาย

หากมามองภาพให้ใกล้กว่าเดิม โดยดูจากตัวอย่างเมืองที่ Hometown Tax มีบทบาทสำคัญในการสนับสนุนและช่วยเหลือ ก็มีความน่าสนใจไม่แพ้กัน

เมืองทาระ จังหวัดซากะ ที่คนท้องถิ่นส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุและทำอาชีพเกษตร ได้รับเงินสนับสนุนจำนวน 215 ล้านบาท สำหรับปรับปรุงพื้นที่เกษตร ที่ลาดชันให้เป็นพื้นที่ราบ

เพื่อให้ผู้สูงอายุเก็บเกี่ยวผลผลิตได้สะดวก รวมถึงยังช่วยสนับสนุนการดูแลและทุนการศึกษาของเด็กในท้องถิ่นอีกด้วย

เมืองคูมาโมโตะ จังหวัดคูมาโมโตะ ที่เกิดอุทกภัยและดินถล่ม ปี 2562 ก็ได้รับเงินจำนวน 165 ล้านบาท มาช่วยเหลือผู้ประสบภัยได้ทันเวลาพอดี โดยไม่ต้องรอการอนุมัติจากหน่วยงานรัฐที่ใช้เวลานาน

จากตัวอย่าง เห็นได้ว่าข้อดีของ Hometown Tax ไม่เพียงดึงดูดเม็ดเงินได้มหาศาลเท่านั้น แต่มันยังเป็นระบบที่เข้ามาช่วยแก้ไขปัญหา เวลาเจอกับเหตุการณ์ไม่คาดฝันได้ถูกจุด และรวดเร็วอีกด้วย

อีกส่วนสำคัญที่ทำให้ Hometown Tax ประสบความสำเร็จ เพราะระบบถูกออกแบบให้เข้าใจและใช้งานง่ายด้วย

จากเดิมผู้บริจาคต้องคำนวณเพดานลดหย่อนและกรอกแบบฟอร์มขอลดหย่อนภาษีเอง
แต่รัฐบาลญี่ปุ่นก็ได้ออกแบบระบบการยื่นลดหย่อน Hometown Tax ขึ้นใหม่

โดยผู้บริจาคไม่ต้องคำนวณเอง เพราะมีระบบช่วยคำนวณให้เลย รวมถึงมีการพัฒนาระบบติดตามสถานะของสมนาคุณ และเก็บหลักฐานการบริจาคให้ด้วย

จากความสำเร็จในประเทศญี่ปุ่น ทำให้ประเทศอื่น ๆ หันมาสนใจและนำไปประยุกต์ใช้

ตัวอย่างก็เช่น สหราชอาณาจักร ประเทศสหรัฐอเมริกา ประเทศเกาหลีใต้ ที่หลายเมืองเริ่มมีปัญหาในการเก็บภาษีท้องถิ่นได้ไม่เพียงพอต่อการพัฒนาเมือง

โดยเฉพาะประเทศเกาหลีใต้ ถือเป็นประเทศที่มีความคืบหน้ามากที่สุด ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการเลือกใช้เกาะเชจู สำหรับนำ Hometown Tax มาประยุกต์ใช้เป็นตัวต้นแบบแล้ว

อย่างไรก็ดี แม้ว่า Hometown Tax จะดูประสบความสำเร็จแล้วในเบื้องต้น
แต่ก็ใช่ว่าจะไม่มีปัญหาตามมาเลย

เพราะเคยมีบางเมืองทุ่มเสนอของสมนาคุณเพื่อดึงดูดภาษี จนขาดทุน
ทำให้เวลาต่อมา รัฐบาลออกมากำหนดมูลค่าของสมนาคุณ จะต้องไม่เกิน 30% ของเงินบริจาค

หรือปัจจุบันก็ยังมีปัญหาที่บางพื้นที่ได้เงินสนับสนุนเกินความจำเป็น
แต่ด้วยสินค้าที่นำเสนอนั้นจูงใจ จึงทำให้มีคนสนใจบริจาคเข้ามาเรื่อย ๆ

อย่างไรก็ดี Hometown Tax ถือว่าสร้างประโยชน์ไม่น้อย หากเราวัดจากยอดการเติบโต ความสำเร็จในด้านการบริหารจัดการภาษี และการลดความเหลื่อมล้ำระหว่างเมืองใหญ่ และเมืองเล็กในประเทศญี่ปุ่น

ก็น่าคิดว่าหากประเทศไทยนำไอเดีย Hometown Tax มาประยุกต์ใช้บ้าง
กับสินค้าและบริการท้องถิ่นในแต่ละเมือง แต่ละจังหวัด มันคงน่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียว

โดยถ้าเราบริจาคให้จังหวัดนั้น เราจะได้สินค้าและบริการของท้องถิ่นนั้นกลับคืน
คำถามที่น่าสนใจปิดท้ายก็คือ ถ้าประเทศไทยมีภาษี Hometown Tax แบบนี้บ้าง
เราจะบริจาคให้กับจังหวัดอะไร แล้วเราอยากได้สินค้าอะไรจากจังหวัดนั้น..
╔═══════════╗
Blockdit เป็นแพลตฟอร์ม สำหรับนักอ่าน และนักเขียน
ที่มีผู้ใช้งาน 2 ล้านคน ลองใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อได้ไอเดียใหม่ๆ
แล้วอาจพบว่าสังคมนี้เหมาะกับคนเช่นคุณ
Blockdit. Ideas Happen. Blockdit.com/download
╚═══════════╝
ติดตามลงทุนแมนได้ที่
Website - longtunman.com
Blockdit - blockdit.com/longtunman
Facebook - facebook.com/longtunman
Twitter - twitter.com/longtunman
Instagram - instagram.com/longtunman
Line - page.line.me/longtunman
YouTube - youtube.com/longtunman
Spotify - open.spotify.com/show/4jz0qVn1AL7tRMHiTvMbZH
Apple Podcasts - podcasts.apple.com/th/podcast/ลงท-นแมน/id1543162829
Soundcloud - soundcloud.com/longtunman
References
-https://www.tokyoweekender.com/2021/11/furusato-nozei-japan-hometown-tax/
-https://www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/RegionalEconomy/DocLib14/RL_The%20Reduction%20of%20the%20Urban-Rural%20Inequality%20with%20Japan%27s%20Hometown%20Tax.pdf
-https://matcha-jp.com/en/4482
-https://www.atlasobscura.com/articles/taxes-gifts-japan
-https://www.japanlivingguide.net/dailylife/money/furusato-nozei/
-https://www.japantimes.co.jp/news/2021/07/28/national/hometown-tax-record-2020/
-https://www.nippon.com/en/behind/l00161/